Michał Lisowski
WSTĘP
W Polsce zmiany społeczno-polityczne ostatnich lat spowodowały szczególnie u młodzieży ogromne zainteresowanie rozwojem kariery zawodowej i pracą na „własny rachunek”. W społeczeństwie pojawiło się myślenie, iż wolna gospodarka rynkowa zapewni dobrobyt wszystkim. Czy tak będzie? Czas pokaże.
Faktem jest, iż „wielcy reformatorzy” zajęli się polityką, a gospodarowaniem majątkiem narodowym zajęli się ludzie w większości bez profesjonalnego przygotowania do zarządzania. W tym czasie wzrósł szacunek do pracy i pojawiła się ogromna ilość bezrobotnych (w tym młodzieży), którzy z różnych powodów, w nowych warunkach zarządzania nie znaleźli sobie miejsca pracy.
Na potrzeby Międzynarodowej Konferencji (…) zorganizowanej przez Akademię Zarządzania przy Prezydencie Republiki Białoruś przygotowałem artykuł na temat Czas wolny i jego wpływ na rozwój kariery zawodowej.
W pierwszym rozdziale na podstawie wybranej i dostępnej literatury przedstawiłem charakterystykę czasu wolnego. W drugim rozdziale na podstawie literatury przedmiotu dokonałem analizy zarządzania czasem wolnym w ujęciu historycznym i współczesnym oraz na podstawie własnego doświadczenia w zakresie przygotowania przedsiębiorstw państwowych do prywatyzacji w latach 1990-1998 i zarządzania firmą doradczo-szkoleniową w latach 1992-2004 scharakteryzowałem wpływ czasu wolnego na rozwój kariery zawodowej.
Artykuł zawiera aspekty teoretyczne, historyczne, diagnostyczne i prognostyczne. Poruszany temat jest aktualny i ważny, gdyż obecny system kształcenia profesjonalnych kadr do zarządzania na poziomie wyższym nie kształci zgodnie z potrzebami współczesnego rynku pracy ani z wyzwaniami przyszłości.
Artykuł jest kierowany przede wszystkim do wykładowców i studentów wyższych uczelni oraz osób zainteresowanych rozwojem kariery zawodowej w sposób profesjonalny. Zdaję sprawę, iż niektóre problemy poruszone w artykule mają charakter dyskusyjny, ale jest to głos osoby uczestniczącej w doskonaleniu profesjonalnych kadr.
Czas wolny przez różnych autorów jest różnie interpretowany i do dnia dzisiejszego nie ma jednolitego określenia. Jednak wszystkie określenia dotyczą człowieka i mają ścisły związek z jego życiem codziennym, zarówno zawodowym i prywatnym.
W celu dokonania charakterystyki czasu wolnego w artykule posłużyłem się wybranymi w literaturze przedmiotu określeniami, które autorowi wydały się jako najbliższe prawdzie.
Andrzej Nowicki, analizując istotę czasu; pyta: „czy był taki czas, kiedy nie było czasu?… w jaki sposób istnieje czas, jeżeli czasu przeszłego już nie ma, a czasu przyszłego jeszcze nie ma, zaś czas teraźniejszy, ledwie się pojawił, już przemija, stając się czasem przeszłym, jakby dążył do tego, by nie być?” . W ten sposób eliminuje teorię czasu, gdzie czas jest wielkością posiadającą początek i koniec. Zauważa, iż są ludzie, u których „koniec kojarzy się z kresem życia, początek natomiast z czymś nowym, a więc… z niepożądaną zmianą istniejącego stanu rzeczy” i dodaje „Panowanie człowieka nad czasem wyraża się tym, że człowiek rozpoczyna i człowiek kończy” . Można wnioskować zdaniem A. Nowickiego początek i koniec mają tylko poszczególne odcinki czasu a czas należy rozpatrywać jako jedną całość we współobecności przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.
W dalszej części swoich rozważań autor twierdzi, iż są ludzie, którzy nie wiedzą jak gospodarować czasem aby zapewnić lepszą przyszłość. Do tego poglądu przytaczam słowa Zygmunta Skórzyńskiego „jeśli nie umiemy panować nad czasem, wówczas nasz czas panuje nad nami” , co oznacza, iż panowanie nad swoim czasem pomaga osiągać sukces w życiu.
Podobny pogląd przedstawia Lothar J. Seiwert: „Pod względem umiejętności zarządzania czasem i własnej samoorganizacji, ludzie tworzą grupę bardzo zróżnicowaną – jedni błyszczą talentem organizacyjnym i samodyscypliną, a drudzy – są chodzącym chaosem. Ci pierwsi potrafią doskonale wykorzystać swój czas – tworzą plany, rutynowo, wykonują przydzielone już obowiązki, pracują systematycznie, a w ich życiu rzadko kiedy dzieje się coś przypadkiem… a ludzie zdezorganizowani mają biurka przykryte dokumentami, pchają przed sobą stosy niedokończonej pracy i przez całe swoje życie śpieszą się i pracują niedbale… nie mają na nic czasu.” „Gospodarowanie czasem oznacza panowanie nad własnym czasem i pracą, czyli niedopuszczenie do tego, by one nad nami panowały” . Taki punkt widzenia oznacza, iż do efektywnego wykorzystania tak drogocennego dobra, jakim jest czas, potrzebne jest prawidłowe planowanie i podział czasu.
Jan Pięta czas wolny określa jako:
- „czas bez obowiązków, przeznaczony na zajęcia dowolne”,
- „szczególny przypadek czasu ogólnego (dobowego, tygodniowego, miesięcznego, rocznego, itp.), czasu który można dokładnie zmierzyć i opisać sposób jego zagospodarowania”,
- „część budżetu czasu, która nie jest zajęta przez pracę zarobkową normalną i dodatkową, ani przez systematyczne kształcenie się uczelniane, ani przez zaspokojenie elementarnych potrzeb fizjologicznych (sen, posiłki, higiena), ani przez stałe obowiązki domowe (gotowanie, pranie, sprzątanie, opieka nad członkami rodziny niezdolnymi do samo-obsługi), może być spożytkowana bądź na życie rodzinne, obowiązki społeczne i aktywność przynoszącą doraźne korzyści”,
- „dobro powszechne, które jest przedmiotem badań naukowych”.
W podobny sposób czas wolny określa Aleksander Kamiński, który twierdzi, iż jest to czas wolny od:
- pracy zawodowej podstawowej (u uczniów i studentów od zajęć szkolnych i uczelnianych),
- zarobkowej pracy nadliczbowej lub od pracy w drugim zawodzie (u uczniów i studiującej stacjonarnie młodzieży – od odrabiania zadań domowych itp.),
- dojazdów do pracy (do uczelni),
- zaspokajanie elementarnych potrzeb organizmu,
- obowiązków domowych i rodzinnych,
- uczelnianego kształcenia się pracujących,
i cechuje go to, iż czynności czasu wolnego „podejmowane są przez człowieka z własnej woli zgodnie z jego upodobaniami lub potrzebami szczególnymi (nie stanowiącymi konieczności życiowej) i realizowane będą indywidualnie bądź w grupach dobrowolnie wybranych lub dobranych” .
Bardzo interesująco czas wolny interpretuje Edmund Wnuk-Lipiński. Według niego:
- „czasem wolnym jest cały czas, w którym człowiek nie je, nie śpi i nie pracuje”,
- „czas wolny jest częścią majątku narodowego… jednym z istotnych mierników rozwoju gospodarczego”,
- „skoro czas wolny rozumie się jako część bogactwa narodowego… to jest rzeczą jasną, iż musi on mieć swoją cenę,”
Podkreślenia i zapamiętania wymaga stwierdzenie, iż czas wolny jest niezbędnym uzupełnieniem czasu pracy i jednym z głównych czynników rozwoju kariery zawodowej.
Jan Danecki twierdzi, iż „czas wolny jest niezbędny dla cywilizacji; a w po-przednich epokach czas wolny nielicznych możliwy był tylko dzięki trudowi wielu… Wraz z prowadzeniem nowoczesnej techniki możliwa będzie dystrybucja czasu wolnego bez szkody dla cywilizacji” . Takie podejście do czasu wolnego oznacza jego upowszechnienie i demokratyzację bez likwidacji różnic wynikających z zaj-mowanych stanowisk w społecznym podziale pracy.
Z analizy opisanych definicji na temat czasu i czasu wolnego wynika, iż pojęcia te są zależne od siebie; dotyczą człowieka i jego potrzeb. Człowiek w czasie swojego istnienia dokonał ogromnych przemian w życiu społeczno-gospodarczym. Jako jednostka społeczna wywołał i wywołuje określone skutki w swoich zachowaniach i zachowaniu innych ludzi. Różnego rodzaju czynności wywołane przez człowieka w literaturze menedżerskiej są określane zarządzaniem.
KARIERY ZAWODOWEJ
W ostatnich latach na temat zarządzania bardzo dużo się mówiło i pisało. W kraju na wielu wyższych uczelniach tworzono kierunek studiów – zarządzanie i marketing. Studiowanie zarządzania stało się bardzo popularne na rynku edukacyjnym. Popularność zarządzania wynikała z wielu korzyści oferowanych przez proces doskonalenia życia i gospodarki narodowej.
Zarządzanie jest procesem i dotyczy ludzi. Inne metody zarządzania obowiązywały w czasach prehistorycznych, a inne obowiązują współcześnie. Miliony lat przed naszą erą o aktywności fizycznej i psychicznej ludzi decydował wschód i zachód słońca. Dzień był wykorzystywany na prace związane z rybołówstwem, zbieractwem itp., a noc na wypoczynek.
Zmieniały się warunki życia społeczno-gospodarczego, a praca jednego człowieka zaspokajała potrzeby wielu ludzi. W miarę rozwoju cywilizacji, następował wyraźny podział na zarządzanych i zarządzających. Z tego też względu inaczej kształtował się czas wolny u zarządzających, a inaczej u zarządzanych. Zarządzani czas wolny przeznaczali na regenerację sił potrzebnych do pracy a zarządzający na naukę, kulturę, zabawę, sport, itp.
W wyniku ogromnego postępu naukowo-technicznego w XX wieku nastąpił dynamiczny rozwój gospodarki i dalszy podział pracy. Czas wolny stał się dobrem powszechnym, co spowodowało szukanie nowych rozwiązań w jego zagospodarowaniu i jego wpływie na efekty pracy zawodowej.
Nowoczesne techniki i technologie spowodowały, iż ciężka praca fizyczna stawała się coraz lżejsza i systematycznie skracany był czas pracy zawodowej z 16 do 8 godzin na dobę. Stąd obecnie doba dzieli się na 8 godzin pracy zawodowej, 8 godzin aktywności pozazawodowej i wypoczynku oraz 8 godzin snu.
Obecnie w Polsce socjolodzy, psycholodzy, pedagodzy, filozofowie, ekonomiści i menedżerowie w swoich badaniach naukowych coraz więcej uwagi poświęcają problemom związanym z efektywnym zarządzaniem czasem wolnym i jego wpływie na rozwój kariery zawodowej. W tabeli 1 i 2 przedstawiam pozytywne i negatywne przejawy spędzania czasu wolnego.
Przedstawione w tabeli 1 i 2 terminy związane z czasem wolnym, godne są zde-finiowania ich wpływu na rozwój człowieka. Zachęcam do skorzystania z literatury wymienionej w artykule.
Proces globalizacji rozpoczęty w końcu XX wieku spowodował, iż wielkie przedsiębiorstwa coraz częściej zwalniają ludzi z pracy. Przez to stają się coraz mniejsze pod względem liczby zatrudnionych. Rozbudowane struktury pionowe zastępuje się płaskimi strukturami, gdzie jednemu przełożonemu podlega wielu pracowników o dużej swobodzie w podejmowaniu decyzji. Struktury hierarchiczne są budowane wokół procesu: pomysł, sprzedaż i obsługa. Świadczy to o tym, iż nowoczesne zarządzanie oparte jest na wiedzy i umiejętnościach poszczególnych pracowników, a nie na wiedzy formalnej. Stąd nowoczesne zarządzanie w tym i zarządzanie czasem wolnym wymaga od współczesnych menedżerów profesjonalnej wiedzy i inteligentnych umiejętności w kształtowaniu zdrowego stylu życia jako podstawy rozwoju kariery zawodowej.
Przy tym należy pamiętać, iż człowiek do swojego rozwoju intelektualnego potrzebuje nie tylko pracy. Potrzebuje różnych form wypoczynku, akceptowanych przez siebie, które dają mu satysfakcję. Wobec powyższych faktów czas wolny jest częścią kariery zawodowej oraz jednym z głównych czynników dobrego samopoczucia i długowieczności.
W wyniku wzrostu gospodarczego, czas wolny staje się jednym z najistotniejszych problemów kulturalnych społeczeństw. Dalszy wzrost liczby godzin czasu wolnego może spowodować, iż rozważania nad czasem wolnym nie będą dotyczyć tylko samego wypoczynku. Czas wolny będzie decydować o przyszłym modelu życia ludzi i humanizacji pracy. Problem jest tym bardziej aktualny i ważny ponieważ rozmiary i sposoby spędzania czasu wolnego wyznaczają jakościowy poziom życia ludzi na całym świecie.
Nowoczesne podejście do pracy i zarządzania będzie wymagać od menedżerów na różnych szczeblach hierarchii zawodowej szerokich horyzontów i stałego aktualizowania wiedzy z różnych dziedzin. Tym bardziej, iż praca na stanowiskach kierowniczych jest bardzo stresująca i narażona na ciągłe porażki. Dlatego nowoczesna praca wymaga od menedżerów wykształcenia w sobie:
- umiejętności spokojnej analizy rzeczywistości
- umiejętności wytyczania swoich celów osobistych (zawodowych i prywatnych)
- umiejętności koordynowania zależności między czasem pracy, a czasem wolnym
- umiejętności pozyskiwania więcej czasu wolnego dla rodziny, przyjaciół i dla siebie
Reasumując powyższy materiał, należy stwierdzić, iż nowoczesny menedżer w celu rozwoju kariery zawodowej własnej i swoich podwładnych nie powinien ograniczać się do doskonalenia tylko metod pracy, ale posiąść umiejętność sprawnego zarządzania czasem wolnym. Powszechnie wiadomo, iż człowiek zrelaksowany i wypoczęty jest w pracy bardziej efektywny.
Przedstawiony w artykule rozwijający się problem czasu wolnego i jego wpływ na rozwój kariery zawodowej uwidacznia jak na przestrzeni milionów lat zmieniało się podejście do gospodarowania czasem wolnym oraz jego znaczenie w rozwoju społeczeństw.
Nadal obserwuje się dynamiczny rozwój potrzeb społeczno-gospodarczych. Tworzone są ogromne przedsiębiorstwa, duże aglomeracje miejskie, hałas i zanie-czyszczenie środowiska, które powodują zmiany w stylu życia oraz chęć spędzenia czasu wolnego w czystym, nieskażonym środowisku.
W związku z powyższym będzie wzrastać zapotrzebowanie na różne formy wypoczynku czynnego i biernego, co będzie mieć znaczący wpływ na kształtowanie kariery zawodowej.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz